Ludność (1931). Według danych spisowych z 1931 r. województwo w granicach z roku 1939 zamieszkiwało 2.085,6 tys. osób. W 1931 r. jako język ojczysty deklarowało[2]: ukraiński lub ruski 68,4% mieszkańców (w miastach 16,3%, na wsi 75,6%)[3], polski 16,6% (w miastach 27,5%, na wsi 15,1%), żydowski lub hebrajski 9,9% (w miastach 48,6%, na wsi 4,5%)[4], niemiecki 2,3% (w miastach 1,1%, na wsi 2,4%), czeski 1,5% (w miastach 1%, na wsi 1,5%), rosyjski 1,1% (w miastach 5,3%, na wsi 0,6%) i białoruski 0,1%.
Terytorium i ludność po 1939. Całe województwo wołyńskie należało w latach 1939–1941 i 1944–1991 do Związku Radzieckiego (w granicach republiki ukraińskiej), od 1991 r. jest w granicach Ukrainy (obwody wołyński i rówieński)[5]. Mniejszość polska na tych terenach zmniejszyła się drastycznie w rezultacie: ludobójstwa i deportacji w głąb ZSRR oraz mobilizacji do wojska pod okupacją radziecką (1939–1941, 1944–1951), ludobójstwa i deportacji na roboty w głąb Rzeszy pod okupacją niemiecką (1941–1944), ludobójstwa przez Ukraińców i ucieczki na zachód (1943–1944), a następnie w wyniku przesiedlenia przez władze radzieckie na ziemie zachodnie i północne Polski (1944–1959). Według ukraińskiego spisu z 2001 r. Polacy stanowili 0,1% mieszkańców obu obwodów.
Jacek Żurek
- [1] Liczące ponad 25 tys. mieszkańców miasta stanowiące odrębne jednostki samorządowe w ramach powiatu.
- [2] Spis powszechny ludności z 1931 r., drugi i ostatni przeprowadzony w dwudziestoleciu międzywojennym, nie uwzględniał deklaracji narodowości, pozostając przy wyznaniu i języku ojczystym obywateli.
- [3] W spisie powszechnym z 1931 r. wprowadzono możliwość wyboru między językami ukraińskim a ruskim, miała ona jednak charakter deklaracji narodowościowej (w istocie istniał jeden język ruski/ukraiński, lecz do świeżej daty narodowości ukraińskiej przyznawała się tylko część Rusinów).
- [4] Językiem ogółu Żydów na wschodzie był jidysz, który ukształtował się w wiekach średnich na podstawie staroniemieckiego, hebrajski zaś, jako język biblijny, miał charakter literacki.
- [5] Ukraińskie obwody są odpowiednikiem polskich województw.
Bibliografia:
- Eberhardt, Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939–1950), Poznań 2010.
- Tenże, Polska ludność kresowa. Rodowód, liczebność, rozmieszczenie, Warszawa 1998.
- Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959.
- Atlas ziem Polski, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa 2008.
