Ludność (1931). Według danych spisowych z 1931 r. województwo w granicach z roku 1939 zamieszkiwało 1.884,4 tys. osób. W 1931 r. jako język ojczysty deklarowało[3]: polski 88% mieszkańców (w miastach 89,2%, na wsi 87,3%), niemiecki 10,1% (w miastach 6,3%, na wsi 12,3%) oraz żydowski lub hebrajski 1,6% (w miastach 4,1%, na wsi 0,2%)[4].
Terytorium i ludność po 1939. Teren przedwojennego województwa pomorskiego należy dziś do województw pomorskiego i kujawsko-pomorskiego, których łączny obszar jest większy odeń o około 2/5. Do województwa kujawsko-pomorskiego należą na zachodzie powiaty Mogilno i Żnin. Do obecnego województwa pomorskiego wchodzą na wschodzie tereny do 1945 r. należące do Niemiec (południowe powiaty rejencji Prusy Zachodnie w prowincji Prusy Wschodnie)[5]. Są to dzisiejsze powiaty Kwidzyn, Malbork i Sztum. Ponadto na wschodzie należy do tego województwa obszar przedwojennego Wolnego Miasta Gdańska, w latach 1939–1945 będącego częścią Niemiec. Obejmuje on dziś powiaty Gdańsk, Nowy Dwór Gdański i Pruszcz Gdański. Na zachodzie w skład województwa pomorskiego wchodzą tereny należące do 1945 r. również do Niemiec (wschodnie powiaty rejencji koszalińskiej w prowincji Pomorze). To dzisiejsze powiaty Bytów, Człuchów, Lębork i Słupsk.
W rezultacie uJacek Żurekcieczki części ludności na wschód w 1939 r., nielegalnej migracji w początkach okupacji, a przede wszystkim deportacji z terenów wcielonych do Rzeszy i ludobójstwa ogółu Żydów przez Niemców w czasie wojny oraz popieranej przez władze komunistyczne emigracji po wojnie zanikła mniejszość żydowska. W wyniku ewakuacji i masowych ucieczek ludności niemieckiej na zachód pod koniec wojny i deportacji do ZSRR w 1945 r. oraz przesiedlenia do Niemiec w latach 1945–1950 zanikła także mniejszość niemiecka. Według polskiego spisu z 2011 r. 0,2% mieszkańców dzisiejszego województwa pomorskiego deklarowało narodowość ukraińską (efekt powojennych przesiedleń z terenu ówczesnych województw krakowskiego, lubelskiego i rzeszowskiego). Według tego samego spisu 10,2% mieszkańców województwa deklarowało narodowość kaszubską (większość jednak jako „drugą narodowość”, po polskiej).
Jacek Żurek
- [1] Samodzielne powiaty miejskie utworzone dla miast liczących ponad 75 tys. mieszkańców.
- [2] Liczące ponad 25 tys. mieszkańców miasta stanowiące odrębne jednostki samorządowe w ramach powiatu oraz miasta będące powiatami grodzkimi.
- [3] Spis powszechny ludności z 1931 r., drugi i ostatni przeprowadzony w dwudziestoleciu międzywojennym, nie uwzględniał deklaracji narodowości, pozostając przy wyznaniu i języku ojczystym obywateli.
- [4] Językiem ogółu Żydów na wschodzie był jidysz, który ukształtował się w wiekach średnich na podstawie staroniemieckiego, hebrajski zaś, jako język biblijny, miał charakter literacki.
- [5] Rejencja była szczeblem pośrednim administracji niemieckiej pomiędzy prowincją (odpowiednik polskiego województwa) a powiatem.
Bibliografia:
- Eberhardt, Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939–1950), Poznań 2010. Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959. Atlas ziem Polski, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa 2008
