Ludność (1931). Według danych spisowych z 1931 r. województwo w granicach z 1939 roku zamieszkiwało 2.300,1 tys. osób. W 1931 r. jako język ojczysty deklarowało[3]: polski 91,3% mieszkańców (w miastach 79,3%, na wsi 95,3%), żydowski lub hebrajski 5,6% (w miastach 19,2%, na wsi 1%)[4], ukraiński lub ruski 2,6% (w miastach 0,4%, na wsi 3,4%)[5] i niemiecki 0,4%.
Terytorium i ludność po 1939. Obecne województwo małopolskie posiada nieco mniejszą powierzchnię niż przedwojenne województwo krakowskie, nie wchodzą doń tereny na wschodzie (dzisiejsze powiaty Dębica, Jasło i Mielec) oraz na zachodzie (część dzisiejszego powiatu Bielsko-Biała), za to obejmuje tereny na północy (dzisiejsze powiaty Miechów, Olkusz i Proszowice).
W rezultacie ucieczki części ludności na wschód w 1939 r., nielegalnej migracji w początkach okupacji, a przede wszystkim deportacji z terenów wcielonych do Rzeszy i ludobójstwa ogółu Żydów przez Niemców w czasie wojny oraz popieranej przez władze komunistyczne emigracji po wojnie zanikła mniejszość żydowska. W wyniku ewakuacji i masowych ucieczek ludności niemieckiej na zachód pod koniec wojny oraz deportacji do ZSRR w 1945 r. zanikła także mniejszość niemiecka. Mniejszość ukraińska/ruska przestała istnieć w wyniku powojennych przesiedleń – na radziecką Ukrainę (1944–1946) oraz na ziemie zachodnie i północne Polski (1947). Pozostała mniejszość łemkowska Rusinów, ujęta w polskim spisie z 2011 r. (deklarowało ją niecałe 0,1% mieszkańców województwa małopolskiego).
Jacek Żurek
- [1] Samodzielne powiaty miejskie utworzone dla miast liczących ponad 75 tys. mieszkańców.
- [2] Liczące ponad 25 tys. mieszkańców miasta stanowiące odrębne jednostki samorządowe w ramach powiatu oraz miasta będące powiatami grodzkimi.
- [3] Spis powszechny ludności z 1931 r., drugi i ostatni przeprowadzony w dwudziestoleciu międzywojennym, nie uwzględniał deklaracji narodowości, pozostając przy wyznaniu i języku ojczystym obywateli.
- [41] Językiem ogółu Żydów na wschodzie był jidysz, który ukształtował się w wiekach średnich na podstawie staroniemieckiego, hebrajski zaś, jako język biblijny, miał charakter literacki.
- [5] W spisie powszechnym z 1931 r. wprowadzono możliwość wyboru między tymi dwoma językami, miała ona jednak charakter deklaracji narodowościowej (w istocie istniał jeden język ruski/ukraiński, lecz do świeżej daty narodowości ukraińskiej przyznawała się tylko część Rusinów).
Bibliografia:
- Eberhardt, Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939–1950), Poznań 2010. Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939–1959.
- Atlas ziem Polski, red. W. Sienkiewicz, G. Hryciuk, Warszawa 2008.
